Читать онлайн книгу "Leykoz"
Leykoz
MЙ™lahЙ™t HЙ™sЙ™nova
2014-cü ilin yanvar ayının 9-da bu kitabın yazarı Məlahət Həsənovaya ağır itki üz verdi. Qızı Nərmin 22 yaşında leykoz xəstəliyindən dünyasını dəyişdi. Nərmin BDU-nun kitabxanaçılıq fakultəsində oxuyurdu. Xoşbəxt bir ailənin qayğısız qızı idi. Amansız xəstəlik onun təhsilini və bütün arzularını yarıda kəsdi. Lakin istər Nərmin, istər ata və anası xəstəliyə asanlıqla təslim olmadılar, mübarizə apardılar. Bu kitabda bir ananın övladına olan sevgisinin və onu qorumaq yolunda göztərdiyi iradənin misilsiz nümunəsi ilə tanış olacaqsınız.
MЙ™lahЙ™t HЙ™sЙ™nova
Leykoz
Əvəzolunmaz qızım Nərminə həsr edirəm…
Sizə çox qəribə gələr ki, mən yazımı belə adlandırmışam. Doğrudur, əslində çox qəribədi, ona görə ki, mən də bu xəstəliyin adını eşidəndən həyatım dəyişdi. Demək olar ki, alt-üst oldu. Ağlımıza gətirə bilməyəcəyimiz bir xəstəliyə qızımız düçar olmuşdu.
Biz biri-birimizЙ™ baДџlД± ailЙ™yik. BЙ™lkЙ™ dЙ™ deyЙ™rdim ki, nГјmunЙ™vi bir ailЙ™yik.
Düzdür, hər ailədə olduğu kimi bizim də ailəmizdə cüzi söz-söhbətlər olardı. Ancaq çalışardım hər zaman söhbətin çox dərinliyinə girməyim. Bir deyim var: “Biri od olanda, biri su olar”. Özümü öymək fikrim yoxdu, ancaq çalışırdım ki, bacardıqca ailədə əmin-amanlıq yaradım. Bu cür ailədə də biz iki gül kimi, tərbiyəli bala böyütdük. Biri oğlan, biri qız…
MЙ™n sizlЙ™rЙ™ oДџlumdan yox, Й™n Г§ox qД±zД±mdan bЙ™hs edЙ™cЙ™yЙ™m.
Qızım Nərmin Bakı şəhərində anadan olub. Dünyaya göz açanda çox balaca idi. Zəif, zərif, balaca… Əllərini uzatdıqca mənə sanki “ana, mənə kömək elə, məni böyüt, gör necə qız olacam” deyirdi. Qızım olduğunu biləndə sevincimin həddi-hüdudu yox idi. Oğlandan sonra qız… Bundan gözəl pay olar ana üçün?! Körpəliyi şən, şıltaq keçdi. Heç incitmədi bizləri… 1-ci sinifə Şirvan şəhərində getdi. İlk gündən məktəbdə müəllimlərin rəğbətini qazandı. Əlaçı, çalışqan bir şadird, gözəl, mehriban rəfiqə idi. Sinifdə sinif nümayəndəsi idi. Məktəbdə bütün tədbirlərdə aparıcı kimi dəvət alırdı. O şeir deyəndə ağlamamaq mümkün deyildi. Məktəbdə hamı onu sevir, hörmət edərdi. Bu hörməti, sevgini özü qazanmışdı. Böyüdü, yuxarı siniflərdə daha da hörmət sahibi oldu. Hərdən aşağı siniflərdə müəllimlər dərsdə olmayanda uşaqlarla məşğul olurdu. Balacalar onu çox sevir. “Nərmin bacı” deyirdilər. Sevdi, sevildi… Saf, təmiz sevgisini məktəb illərində tapdı. İnandı, inamını qazandı. Araz kurslarında əlavə dərslər aldı. Ən çox sevdiyi Rəvanə müəllimə onu “mələyim” deyə çağırardı. Məktəbi əla qiymətlərlə bitirdi. Bakı Dövlət Universitetinin Kitabxanaçılıq və informasiya fakültəsinə daxil oldu. İlk gündən etibarən universitetdə də həm müəllimlərin, həm də tələbə yoldaşlarının hörmətini qazandı. Dərslərində həm çalışqan, həm də bacarıqlı idi.
Həyatının 22-ci ilini yaşayan, heç vaxt öyünməyən, haqqında belə danışanda xoşu gəlməyən, sadəliyi sevən, insanpərvər, vətənpərvər … Onun haqqında o qədər gözəl sözlər demək olar ki…
Bəziləri bəlkə də onu tanımadı, çünki əslində o özü də bunu istəmirdi.
Tanıyanlar isə daha da dərindən tanımadığına görə təəssüf etdilər, peşiman oldular.
Elə mən özüm də…Mən necə də balamı tanımamışam. Yanımda olsa da, nəfəsini duysam da tanımamışam. Hər bir ana kimi onun müvəffəqiyyətinə sevinirdim. Əlbəttə, buna sevinməmək olmurdu axı. Ancaq mənim qızım bunu öyünmək hesab edirdi, istəmirdi. Deyirlər həyatda göz dəymək və ya nəzər yoxdu. Ancaq mən belə düşünmürəm, bəlkə də bu cahillikdi …Qoy bir az da cahil olum, hər şeyi bilə bilmərəm ki. Ancaq mən sonralar inandım hər şeyə… Nəzərə də, qarğışa da, caduya belə inandım. Mənim qızım axır vaxtlar çox gözəlləşmişdi, üzünün dərisi belə elastik olmuş, xüsusi gözəllik gəlmişdi. Rəhmətlik babası demişkən: “Qızlar bulağından su içmişdi”. Həmişə deyərdi: “Baba, mən qızlar bulağından nə vaxt su içəcəm?” Babası deyərdi: “Vaxtı gələndə, mənim balam”. Vaxtı gəlmişdi, balam qızlar bulağından su içmişdi… Bütün bunları yazmaq mənə çətindir. Ancaq bir şeyi unutmamaq üçün sətirlərə köçürmək lazımdır, insan o zaman yaşadıqlarını unutmaz…
– Anaaaa
– H,ə ana qurban
– Bəlkə dərsə getməyim?
Dərsə getməyim…Bu söz mənə çox qəribə gəldi. Çünki ilk dəfə idi qızımdan bu sözü eşidirdim. Onu dərsdən heç bir qüvvə ayıra bilməzdi. Nə toy, nə ad günləri nə qonaqlıq onu dərsdən ayıra biməzdi.
– Niyə qızım? Nəsə olub?
– Ana özümü yaxşı hiss eləmirəm, başım ağrıyır, ürəyim bulanır.
Mən qızıma yaxınlaşanda onun qızdırma içində yandığını gördüm. İlahi, daşa dönüm, bu nədi? Səhərdən bunu niyə hiss eləməmişəm? Həmin gündən balamın halı dəyişdi, zəiflədi, qızdırma, baş ağrı onu əldən salırdı. Bunu sadəcə qrip və soyuqdəymə hesab etdim. Həkim məsləhəti ilə dava-dərman nə lazımdısa, olundu.
Ancaq qızdırma düşmürdü ki, düşmürdü. Axı çox qəribədi, nə ola bilər?! Ayrı-ayrı yerlərdə yoxlanış analizlər bir şey göstərmədi. Qızım xəstə halı ilə belə, dərslərindən geri qalmırdı. Onun üçün dərs demək həyat demək, hava demək, su demək idi. Ancaq bu qızdırma onu elə hala salmışdı ki…
– Anaaaaaa
– Can anaaa
Qızımın belə çağırması mənim həmişə xoşuma gələrdi… O elə incə, elə şirin deyirdi ki, bəlkə də (qoy analar məndən inciməsin) heç bir ana belə şirin çağırılmamışdı.
– Ürəyin nəsə istəyir, mənim balam?
– Hə o qədər şey istəyirəm ki…
Və başladı ürəyindən keçənləri sadalamağa. Həmişə olduğu kimi, başladım onun istəklərini yerinə yetirməyə. Qızım mətbəxə gəlib qarşımda əyləşdi. Mənə elə baxırdı ki, elə mənalı baxırdı ki, mənim qara gözlü balam…
– Sənin zəhmətini necə qiymətləndirim ana?! -deyə boynumu qucaqladı. Bu mənə həmişə xoş gələrdi. Ancaq onun istiliyini duyduqca mənə ağır gəlirdi. İlahi, bu nə sağalmaz qızdırmadı belə?! İmkanım olsaydı bu qızdırmanı içimə çəkərdim. Onun canından çıxarardım. Ancaq bəzən özümüzün də öhdəsindən gələ bilməyəcəyimiz şeylər var. Balamı belə gördükcə içim parçalanırdı. Bilmirdim nə edim. Evdə qızımla ikimiz idik.
– İstəyirsən bir az havaya çıxaq qızım?
– Olar, ana, gedək.
Soyuq dəyməsin deyə qalın geyindirdim. Oktyabr ayı olsa da, hava sərin idi. Biz gəzməyə getdik. Bir az gəzdikdən sonra onun ayaq saxladığını gördüm.
– Nə oldu, ana qurban?
– Ana başım hərlənir eee, halım yaxşı deyil.
– Evə qayıdaq?
– Hə, gedək evə, ana.
Halı dəyişdi. Gərək onu çıxarmayaydım dedim. Hava ona yaxşı təsir edər dedim. Amma gördüm ki, yox. Qoluna girdim, birtəhər yeriməyə başladı. Birdən mənə dirsəklənərək halı pisləşdi.
– Ana ürəyim bulanır eeee
– Gedirik ana qurban gedirik evə…
Birtəhər də olsa evə çatdıq. Tez həkimə zəng elədim. Ona hər şeyi anlatdım. Bir neçə dərman dedi. Qızıma isti çay verdim. Biz analar balalarımız bir az soyuqlayan kimi zoğallı çay veririk. Balam bir az çay içdi, sakitləşdi.
– Ana qurban mən gedim aptekə gəlirəm indi.
– Yaxşı, ana, get qapını özün bağla, mən durub açmayım.
– Oldu, mən 10 dəqiqəyə gəlirəm.
Çıxdım, qapını tez bağladım. Qanadlarım olsa idi tez uçub gedib-gələrdim. Balamı evdə tək qoymaq istəmirdim.
Həkimin yazdıqlarını aldım və indi bir sistem köçürdən tibb bacısı tapmaq lazım idi. Sağ olsun, qonşum mənə dedi, narahat olmayım axşama gələcək. Axşam düşdü, sistem köçürüldü. Qızım bir az sakitləşdi. Dəyişiklik olmadı. Düşündüm ki, bir sistem nə edər ki?… İkincı, üçüncü, dördüncü, yaxşılığa doğru heç bir dəyişiklik yoxdu. Narahat olmağa başladım. Bundan qabaq bir neçə yerdə müayinə olunmuşdu. Hər yerdə bir cavab idi: “Hər şey normaldı”… Bəs bu qızdırma nə idi? Niyə düşmürdü? Balam niyə sağalmırdı? Günü-gündən zəiflyirdi. Belə olmaz. Bir daha yoxlanılmalıdı, bir daha müayinə olunmalıdı. Qarşıdan Qurban bayramı gəlirdi. Əgər səhər həkimə gedilməsə idi, 3-4 gündən sonra getmək lazım gələcəkdi. Vaxt itirmək olmazdı. Səhər açılan kimi mən, yoldaşım və qızımız qanköçürmə institutuna getdik. Balam çox solğun görünürdü, mənim gül üzlü balam…
Həkim qızıma baxan kimi nəsə şübhələndi və bizə koridorda gözləməyi xahiş etdi. Nə danışdıqlarını bilmədim. Söhbət bir az uzandı. Nəhayət yoldaşım çıxdı. Analizin yenidən veriləcəyini dedi. Yuxarı mərtəbələrdən birinə qalxdıq. Tibbdən xəbərsiz olduğum üçün bütün bunların nə olduğunu anlamırdım. Palatada balamın bu analizdən necə əziyyət çəkdiyini gördüm. Bu nədi? Balama nə olub? Niyə mənə heç kim heç nə demir? Biz aşağı endik və yenidən gözləməyə başladıq. Nəhayət yoldaşım aşağı endi. Onu mən tanmadım belə. Sanki 10 il qocalmışdı. Üzündə bir kədər ifadə olunurdu ki, sözlə ifadə etmək mümkün deyil.
– Nə oldu? Həkim nə dedi? Cavabı nə oldu?
– Hələ heç nə demədilər.
– Ata, niyə gec düşdün?
– Qızım yuxarıda qan verirdim..
– Həəə. Ata bəlkə özümüzə qan lazım olacaqdı.
Ata qД±zД±nД±n alnД±ndan Г¶pdГј.
– Mənim balam, sənə veriləcək qədər qan yetər məndə. Lazım gəlsə, son damlasına qədər qanımı verərəm.
Telefonla zəng edərək danışmağa başladı. Qızıma təcili müalicə lazım imiş. Ya Belorusiya, ya İran. Seçim etmək lazımdı. Belorusiyaya getmək qərarı alındı. Orada həkimlər daha təcrübəli idi. Həm də yoldaşımın qardaşı orda olduğundan yaşayış da mümkün idi. Axşam uçuş var. Bütün bunlar təəccüb doğursa da, qızım bunları sakit qəbul edirdi. Düşünürdü, mənim o cür atam var, o hər şeyi həll edər. Atasını hamıdan güclü, hamıdan ağıllı sayırdı. Hətta mənə bir dəfə demişdi: “İstərdim gələcək həyat yoldaşım atam kimi ailəcanlı, etibarlı, güclü olsun”. O güclü ata indi gözü qarşısında əriyən balasına baxaraq aciz qalmışdı.
Onun nə düşündüyü aydın idi: “Yox mən nəyin bahasına olursa-olsun balamı aparmalıyam”.
Biletlər alındı. Uçuşa hazırlaşmaq lazım idi. Evdə hamı pərişan idi. Axı hardan bilək ki, bizi nələr gözləyir. Biz elə bir ailə idik ki, həmişə hər problemin öhdəsindən gələrdik, bütün çətinliklərə sinə gələrdik. Bizim ailə həqiqətən də başqalarının ailəsinə bənzəmirdi. Ailəmizin hər bir üzvü başqasının fikrinə yüksək yanaşardı, onun hüqüqlarına hörmət edərdi. İndi isə bir xəstəliyin qarşısında aciz, boynubükük dayanmışdıq.
Hazırlıq görmək lazım idi. Axşam təyyarə ilə uçacaqdılar. Mən rayona gedib qızımın paltarlarını gətirməliydim. 4-5 saat vaxtımız var idi. Yoldaşımla maşına oturub yola düşdük. Qızımı isə xalasının yanında qoydum. Balam isə xəstə halı ilə evdə hazırlığını gördü. Hətta xalası ilə alış-veriş edərək, özünə lazım olan kurtka aldı. Mən isə rayonda onun qış paltarlarını yığdım. Yoldaşımla çox pərişan idik. Yol boyu gözlərimi göyə dikərək, Allahımdan imdad istədim. Mən həmişə şükür edərdim, Allahımdan razı idim. Allahım mənə qayğıkeş ailə, gözəl, ağıllı balalar vermişdi. Bütün bunlara görə hər gün şükür edirdim. İndi də şükür edirdim və göz yaşlarımla yalvarırdım. Yalvavrırdım ki, bütün bunları mənə çox görmə Allahım. Yol boyu nə yoldaşım dindi, nə də mən. Ancaq mən maşının güzgüsündən yoldaşımın göz yaşlarının yağış kimi yağdığını gördüm. Onun fikri heç yolda deyildi. Maşını necə sürdüyünü belə bilmirdi. Mən onun nə hiss etdiyini, nə düşündüyünü duyurdum. Çünki düşündüklərimiz də, çəkdiyimiz acı da eyni idi. Bu yol heç bitmək bilmirdi. Uzanır hey uzanırdı. Tez evə çatmaq, balamı bağrıma basmaq istəyirdim. Nəhayət, evə çatdıq. Qapıdan içəri keçən kimi balamı bağrıma basdım, elə bil neçə vaxtdı balamı görmürdüm. Ancaq hərarəti duyduqca nələr keçirdiyimi bir bilsəniz… Hamımız boynubükük oturaraq nə edəcəyimizi bilmirdik. Söhbəti mən açdım.
– Bəlkə mən də gəlim?
– Lazım gəlsə, ordan sənə xəbər edərəm gələrsən.
– Ana, məncə ehtiyac yoxdu, gedib müayinə olub qayıdacam, birdə ki fikrim sənin yanında qalacaq təyyarədə ürəyin sıxılar.
Г–zГј xЙ™stЙ™ olduДџu halda belЙ™, mЙ™ni dГјЕџГјnГјrdГј balam.
Gec idi, yatmaq lazД±m idi. GecЙ™ yarД±sД± aeroporta getmЙ™k lazД±m idi. OДџlum, yoldaЕџД±m yatdД±. MЙ™n yД±r-yД±ДџД±Еџ etmЙ™yЙ™ baЕџladД±m. QД±zД±mД±n sЙ™si gЙ™ldi..
– Anaa
– Can anaa
– Ana gəl yanımda yat da, nə olar…
İşimi atıb balamın yanına gəldim. Qızım divanda yatmışdı. Atası isə ayaq tərəfdən yerdə yatmışdı. Qəribəsi bu idi ki, yoldaşım yatdığı yerdən balasının ayağından tutmuşdu. Sanki balasının harasa gedəcəyindən qorxur, heç yerə buraxmaq istəmirdi. Qızım dedi:
– Ana, ata bayaqdan belə yatıb. Mən də tərpənmirəm ki, əli düşər yerə.
Mən sakitcə onun əlini yanına saldım.. Qızımın yanına uzandım. Ona lay-lay deməyimi istədi. Sakitcə ona lay-lay dedim. Körpə vaxtı ona lay-lay deməyim yadıma düşdü. Balamı bərk-bərk qucaqladım. Mən də onu bağrıma basdıqca sanki onu mənim əlimdən kiminsə alacağından qorxurdum. Sakitcə yanında uzanmışdım. Qızdırmadan yanan balama heçnə edə bilmirdim. Aciz idim. Qızım hərdən gözlərini açır, baxırdı…
– Ana yatmamısan? Niyə yatmırsan?
– Sən yat balam, yatacam mən.
Saatı gedəcək vaxta qurmuşdum. Əslində yatmamışdım, saatın səsinə dik atıldım. Tez durdum. Çay-çörək hazırladım. Heç yeyən də olmadı. Kimin boğazından çörək keçirdiki…Bir az qızımı məcbur elədim yesin, çünkü yol gedəcəkdi. Xətrimə dəyməmək üçün az da olsa yedi. Hər şeyi axşamdan hazır etmişdim. Saat, vaxt tamam oldu. Hamımız aeroporta yola düşdük. Yolda hamımız susurduq. Mən dua edirdim.. Ananın duadan başqa əlindən nə gələr ki?!… Balam başını çiynimə qoyub yuxulamışdı. Hərarəti ürəyimədək işləyirdi. Canım qızım özünü elə iradəli aparırdı ki… Nə fikirləşdiyini bilmirdim. Ürəyi arzularla dolu, sevgi ilə dolu idi. Ümid edirdi sağalacağına, qayıdacağına inanırdı. Bəlkə də bunları mən belə düşünürəm, onun nə düşündüyünü hardan bilərdim?!
Qızım ilk dəfə idi təyyarəyə minirdi. Çox sakit idi, sanki dəfələrlə təyyarəyə minmişdi. Mən balamı bər-bərk bağrıma basdım… Qardaşı da sağollaşdı.
– Bacı səni buradaca qarşılayacam.
– İnşallah, qaqa.
– Tez sağal, qayıt. Söz verirsən?
Bir az fikrə getdi yenə də…
– İnşallah, qaqa, – dedi.
Qızım gülümsəyərək atasının qoluna girdi və yoxlanış söbəsindən keçdilər. Əl sallayaraq gözdən itdilər…
Çox ümüdlü idik… Bir xeyli arxalarınca durub baxdıq. Mən şok vəziyyətdə idim. Başqa bir şey düşünmürdüm, ağlıma da gəlmirdi. Heç qızımın gedişi səbəbini də anlamırdım. Oğlumla geri qayıtdıq, maşına doğru gəlib oturduq.
– Anaa
– Hə oğlum.
– Bacım salamat qayıdacaq hə?
– İnşallah, oğlum.
Nə deyəcəkdim ki?!… Ümüdümüz Allaha idi. Allahımdan razı idim. Məni heç vaxt darda qoymamışdı. İndi də darda qoymayacağına inanırdım.
EvЙ™ gЙ™ldik, ikimiz dЙ™ pЙ™riЕџan idik.
– Hələ işə getməyimə vaxt var, ana, mən bir az yatım.
– Yat, ana qurban.
Mən isə gözümə yuxu getməyəcəyini bilib, mətbəxə keçib yığışdırmağa başladım. Vaxtın tez keçməsini istədim. Oğlumu işə yola saldım və yoldaşımdan xəbər gözlədim. Nəhayət yoldaşımdan zəng gəldi. Səsi xırıltılı gəlirdi. Çətin də olsa, dediyini anlamağa çalışırdım. Mən balamın vəziyyətini soruşdum.
– Qorxulu bir şey yoxdu, nə lazımdısa o da olunacaq, ən düzgün üsulla müalicə alacaq, narahat olma, – dedi.
Mən içimdə sanki belə olmadığını hiss etdim. Onun doğru demədiyini anladım.
Sonra internetdə Belorusiyadan olan tanış bir qadından balamın əsl xəstəliyini öyrəndim. Balam kəskin leykoz xəstəliyinə tutulmuşdu… Yəni, qan xərçəngi. Qurudum qaldım… Nə edəcəyimi bilmədim. Ona inanmadım… Çünki mən ancaq yoldaşıma inanırdım. İnternet səhifəsindən bu xəstəlik haqqqında verilən məlumatları oxumağa başladım…
Leykoz – sümük iliyi xəsyəliyi olub, qan hüceyrələrinin, əsasən ağ qan hüceyrələrinin çoxalması ilə nəticələnən qan xərçəngi xəstəliyidir. Qanın tərkibində sağlam leykositlərin, eritrositlərin və trombositlərin kəskin azalması baş verir. Bu bəla xalq arasında “ağ qan qırmızı qanı yeyir” ifadəsi ilə məşhurdur. Leykozlarda onların formasından asılı olaraq, qanyaradıcı üzvlər, ilk növbədə, sümük iliyi, qaraciyər, dalaq, limfatik düyünlər və başqa üzvlərdəki letikuloendoteli toxuması zədələnir. Xəstəlik zamanı qırmızı qan törəməsi də pozulur, ona görə də leykozun təxminən bütün formalarında bu və ya başqa dərəcədə anemiyaya rast gəlmək olar. Qanda bu və ya başqa ağ qan elementlərinin üstünlüyündən asılı olaraq leykozlar limfoleykoza (limfatik elementlər), mieloleykoza (sümük iliyi elementləri) və retikulendotelioza (qanda ağ kürəciklərinin çoxluğu) ayrılır. Limfeleykozda çox vaxt bədxassəli qan azlığının əlamətləri görünür. Ağ qan kürəciklərinin həddən artıq çoxalması, xüsüsən də yetişməmiş ağ qan kürəciklərinin üstünlüyü ilə müşahidə olunan leykozlar leykemiya – ağqanlılıq adlanır. Leykozda ağ qan elementlərində dəyişikliklər baş verdiyi üçün qanın tərkibi sabit qalmır. Mieloleykoz zamanı isə qanda çoxlu miqdarda hormoblastlar və retikulositlər əmələ gəlir ki, bu da sümük iliyində baş verən qıcıqlanmanın göstəricisidir.
Bu günə qədər aparılan araşdırmalara baxmayaraq, leykozun yaranma səbəbləri tam məlum deyil. Ancaq xəstəliyin əmələ gəlməsində bəzi nəzəriyyələr mövcuddur. Leykoz hər yaşda təsadüf olunur.
Bütün bu leykoz haqqında məlumatı oxuduqdan sonra özümə gələ bilmirdim. Bu cür xəstəliklər əslində zəif qidalanan insanlarda olardı. Axı mənim qızım həmişə yeməyinə, içməyinə fikir verən, onun kimi gigiyenasını saxlayan bəlkə ikinci biri olmazdı. Bu necə oldusa heç özüm də anlamadım. Axı bu xəstəliyə necə və hardan tutula bilərdi? Hələ də anlamırdım, anlamaq belə istəmirdim. Ancaq öz-özümə suallar verirdim ki, necə oldu, hardan bu xəstəlik tapıldı?
Nə edəcəyimi bilmirdim. Bir yerdə qərar tuta bilmirdim. Getmək istəyirdim. Balamı görməliydim. Hər dəfə zəng edəndə yoldaşıma deyirdim ki, mən də gəlim. Ancaq getmək haqqında düşünürdüm ki…
QД±zД±m mЙ™nЙ™ mesaj yazdД±..
– Salam ana. Necəsən? Artıq müalicəyə başlayıblar. Burda adama əla baxırlar. Yeməkləri ancaq heç xoşuma gəlmir. Çox mehriban davranırlar.
Sevindim, bir az Гјmid yarandД± ГјrЙ™yimdЙ™. AxЕџam bacД±mgilЙ™ getdim. QД±zД±mdan yenЙ™ mesaj aldД±m.
– Ana skaypa gələ bilərsən?
Tez komputeri qoşdum. Görüntü ilə qızımla danışdım.
– Anaaa
– Can anaaa
– Necəsən? Neynirsən?
– Əsas sən necəsən ee qızım?
– Mən yaxşıyam anaaa burda yaxşı baxırlar adama. Müalicəyə başlayıblar.
QД±zdД±rmam da yoxdu. Amma anaaaa yemЙ™klЙ™ri Г§ox dadsД±zdД±.
– Ana qurban gəlim də mən, istəyirsən sən? Nə vaxt istəsən gəlim həəə?
– Yox anaaa ehtiyac yoxdu. Bir də ki sənin təyyarədə ürəyin sıxılar.
– Sən məni niyə düşünürsən? Niyə sıxılsın ki?
Gözlərim doldu. Balamı elə görmək mənə çox ağır gəlirdi. Bir xeyli danışdıq… Yanına gəlmək istədiyimi dedim. Razı olmadı. Amma yox, daha səbrim tükənmişdi.
Bu qЙ™dЙ™r ayrД±lД±q yetЙ™r mЙ™ncЙ™. GetmЙ™k, getmЙ™k ancaq getmЙ™k haqda dГјЕџГјnГјrdГјm.
Balamı görmək istəyirdim, onun həsrəti məni öldürürdü. Onun yad yerdə tək olduğunu bilmək məni öldürürdü. Mən yoldaşıma qəti qərara gəldiyimi və gəlmək istədiyimi bildirdim. O da sağ olsun ki, razılaşdı. Mən hazırlaşmağa başladım.
Soyuq ölkə olduğunu bilirdim və ona görə hazırlaşmağa başladım. Özümə bir az isti paltar aldım. Evdə bir az görüləcək işlərim var idi. Onları tamamladım.
Yola düşmək zamanı idi, oğlum bilet almışdı. Ürəyim sanki iki hissəyə bölünmüşdü. Bir hissəsini Bakıda qoyub gedirdim. Bir yanda oğlum, bir yanda da xəstə qızım. Mənə ehtiyacı var idi qızımın. O mənə “Gəlmə ana”desə də bilirdim ki, ürəyindən məni görmək keçir.
Qızımdan fərqli olaraq bir neçə dəfə təyyarə ilə uçmuşdum. Amma bu, çoxdan olmuşdu. Buna baxmayaraq, çox həyacanlı idim… Yox elə düşünməyin ki, qorxurdum, qətiyyən… Balamın yanına gedəcəkdim, ondan həyacanlı idim, onunla görüşə tələsirdim.
Oğlum məni yola salırdı. Qucaqlaşdıq, oğlumu bağrıma basdım…
– Özündən muğayat ol, oğlum…
– Məndən nigaran qalma ana, bacımla bir yerdə qayıt.
– İnşallah, ana qurban.
Təyarəyə minik başlandı. Hamı yerlərini tutdu. Mənim yerim narahat olduğundan stüardessa qızdan yerimin dəyişilməsini xahiş etdim. Yerimi dəyişdim, bir qoca nənənin yanında oturdum. Uçuş boyu o danışdı, mən susdum. Heç nə danışdığını bilmirdim. Fikrim balamın yanında idi. Mən ancaq balamı düşünürdüm. Təyyarə buludların arasından quş kimi uçurdu. Dayanmadan dua edirdim. Yerdən fərqli olaraq düşünürdüm ki, burda, göydə Allahıma daha yaxınam. Elə düşünürdüm ki, Allahım səsimi daha yaxından eşidər. Ona görə də dua edirdim.
Allahım sənə daha yaxınam, eşit məni… Yalvarıram balamı alma əlimdən…
Dualarımın ardı-arası kəsilmirdi. Göz yaşlarım isə sanki səmadan yağan yağış tək süzülürdü.
Yuxuya necə getdiyimi bilmədim. Nənənin səsinə oyandım. Ona qulaq asmadığımı dedi… Deyəsən incidi məndən… Mən heç onun fərqində belə deyildim.
Enmə vaxtı gəldi. Təyyarə Belorusiyanın paytaxtı Minskdə endi. İnsan axınına qarışaraq getməyə başladım. Gözüm ancaq yoldaşımı axtarırdı… İllər boyu yanımda olan yoldaşımı ilk dəfə görəcək kimi həsrətlə onu axtarırdım. Çıxışa yaxınlaşdım.
Məni yoldaşım və onun qardaşı qarşıladı. İkimiz də bir birimizə sarıldıq, ağladıq. Bu ağlamaq hər şeyi ifadə edirdi. Danışan göz yaşlarımız idi, özümüz yox. Üçümüz də maşına oturduq. Hava çox soyuq idi. Vüqar (həyat yoldaşım) yolda balamızın ağır bir xəstəliyə tutulduğunu dedi.
– Nə xəstəlikdi? – deyə soruşdum. Bunu onun öz dilindən eşitmək istəyirdim.
– Leykoz…
– Necə, leykoz? – deyə soruşdum.
Oxumuşdum Leykoz haqqında, necə xəstəlik olduğunu bilirdim. Yenə də onun dilindən eşitmək istəyirdim. Çünkü hal-hazırda inandığım bircə o idi… Ondan başqa heç kimə inanmırdım.
– Qan xərçəngi – deyə o cavab verdi.
Dəhşət… Elə bil dünya başıma fırlandı. Mənim həmişə filmlərdə gördüyüm, həmişə xəyalıma belə gətirmədiyim bir xəstliyə indi balam tutulmuşdu. Nə edəcəyimi bilmədim. Bu anda nə etmək olar? Susurduq… Nə edim? Susmaqdan başqa nəsə demək olardımı? Danışan ancaq ürəklər idi. Mən yoldaşımın nə dediyini, nə düşündüyünü duyurdum, hiss edirdim. Söhbəti mən başladım.
– Bəs həkimlər nə deyir?
– Nə lazımdısa edəcəklər. Balamızı ən təcrübəli həkimlər müalicə edəcək.
– Müalicə edəcəklərinə söz veriblərmi?
Mənim də soruşduğum sözdü bəyəm?! Söz veriblərmi?.. Həkim bəyəm söz verir?! Həkim sadəcə deyir ki, əlimizdən gələni edəcəyik. Vəssalam…
Qaynım Minsk şəhərinin mərkəzində gözəl bir binanın 5-ci mərtəbəsində yaşayırdı. Sağ olsun, bizə qapısını açdı. Burda qalmağı məsləhət gördü. Evdə çoxdan heç kim qalmadığından təmizlik etmək lazım idi. Axşama kimi vaxtı bir təhər yola verdim. Sabahı səbirsizliklə gözləyirdim. Sabah balamı görəcəkdim. Onu bağrıma basmaq həsrəti ilə yuxuya necə getdiyimi bilmədim. Səhər açıldı. Evdəkiləri tələsdirirdim ki, tez çıxaq. Xəstəxanaya çatdıq. Uzaqdan gəldiyimə görə məni qızımla görüşməyə icazə verdilər. Əslində bura reanimasiya şöbəsi olduğundan heç kimi buraxmırlar. Bu qədər uzaq yolu gəldiyimə görə sözümüzü yerə salmadılar.
Yanına getdim. Qızım çarpayıda oturmuşdu. Rəngi heç xoşuma gəlmədi. Bu neçə gündə çox arıqlamışdı. Halı da yox idi. Məni gördüyünə belə sevinmədi.
– Niyə gəlmisən? Demədim sənə gəlmə?!
Д°lk sualД± bu oldu.
– Mən gəlməyə bilməzdim qızım…
– Get, görmək istəmirəm sizi. Sizin üzünüzdən xəstələndim mən… Gəlməyin yanıma, görmək istəmrəm sizi. Gəlməyinnnn, istəmirəm…
Niyə? Sualını vermədim. Bəlkə də haqlı idi. Çünkü övladların xəstəliyində həmişə analar günahkar olur. Sarılmaq istədim. Sanki sinəsində ox sancılmış kimi sistem var idi. Ancaq yenə də dözə bilmədim, qucaqladım balamı. Elə bil neçə vaxtdı görmürdüm, amma cəmi 3 gün idi ayrılmışdıq. Ağlamadım, onun ağlamaqdan heç xoşu gəlməzdi. Həkim mənə ona bir az yemək verməyimi söylədi. Yemək istəmədi.
– Get! Gəlmə dedi.
Gəlmə sözünü elə qəti dedi ki…
Mən onu incitmək istəmədim. Otaqdan çıxmaq istəyəndə…
– Anaaa
Bilirdim ki Г§aqД±racaq mЙ™ni.
– Can ana
– Niyə gəldin?
– Necə gəlməyəydim qızım, mən rahat otura bilərdim səncə? Mən orda, sən burda. Mən rahat ola bilərdim? Çox darıxdım qızım…
– Anaaa
– Caan, ana qurban
– Mən ölsəm bu mənim üçün bir fürsət olar. Özün bilirsən bunu nəyə əsasən dedim.
– Elə demə mənim balam.
– Bilirsən, məni onsuz da ona verməyəcəklər. Razı olmayacaqlar. Hamı bir tərəfdən ancaq bizim əleyhimizə olacaq.
– Qızım sən bircə sağal. Bax, həkimlər də söz veriblər. Biz bu xəstəliyə qalib gələcəyik. Mən hər şeyi yoluna qoya-cam. Təki sən sağal ana qurban. Həmişə nə deyirdin: “Ana hər şeyi həll edəcək”…
Gözləri doldu balamın. Mən onun gözlərində bir az da olsa, inam gördüm. Bundan qabaqkı kimi baxmırdı. Baxışlarında bir az da olsa, fərq var idi. Sanki ümidlənmişdi. Onu inandırmışdım.
– Sən sağalacaqsan qızım. Ata da, mən də burdayıq – sənin yanındayıq.
– Anaa, hər gün gələcəksən yanıma?
– Əlbəttə, mənim balam, hər gün gələcəm. Bəlkə bir az yemək verim sənə, hə, quzum?
– Azca yeyərəm.
5-6 qaЕџД±q da olsa yedi. Daha istЙ™mЙ™di.
– İndi get, ana, yatmaq istəyirəm.
– Yaxşı mənim balam.
Mən çıxdım. Bir ölüdən heç bir fərqim yox idi. Xəstəxanın koridorunda dayanan yoldaşım isə heç də məndən fərqlənmirdi.
Həkimin çıxmağını gözlədik. Həkim gəldi. Balamızın ağır xəstə olduğunu dedi… Onun sağalmaq ümidi olduğunu və əllərindən gələni edəcəklərini söylədi. Mən həkimin ayaqlarına düşüb, əllərindən öpmək istədim. Yalvardım… Balamı xilas edin dedim. Həkim məni əllərimdən tutub ayağa qaldırdı. Belə eləməyin dedi… Bizə ümid verdi və bizi mehribanlıqla yola saldı.
Xəstəxanadan çıxdıq. Maşına oturduq. Qaynım onu gözləməyimi deyib harasa getdi. Yağış yağırdı. Mən isə göz yaşlarımı saxlaya bilmirdim. Yağış isə dayanmaq bilmirdi. Üzümü göyə tutdum və yalvarmağa başladım…
Allahım, niyəəə, neyçün? Mənim balamın günahı nə idi?!.. Əgər mənim günahım var idi isə, məni cəzalandırar-dın. Nə istədin balamdan?! Var gücümlə bağırırdım, üsyan edirdim…
– Niyə? Niyə? Niyə? Suallarımın ardı-arası kəsilmirdi.
Suallarıma cavab verən olmadı. Mənim verdiyim suallara kim cavab verəcəkdi. Bir ananın fəryadına kim cavab verəcəkdi? Kim??? Mən nə edəcəyimi bilmirdim, qərib ölkə, qərib şəhər… Bir susqunluq var idi. Yoldaşım susurdu. Mən isə üsyan edirdim, gücüm çatdıqca var gücümlə qışqırırdım.
– Sakit ol, bəsdi!
– Necə sakit olum? Balamı elə halda gördüm, necə sakit olum? İndi neynəyəcəyik, necə olacaq?
– Sənə söz verirəm, söz verirəm ki, balamızı nəyin bahasına olursa-olsun sağaldacam.
Mən 25 illik evlilik dövrümdə həmişə hər an inandığım 2 varlıq var idi. Bir Allahım, bir də yoldaşım. Mən idi ona elə inanırdım. Həmişə düşünürdüm o dedisə, eləyəcək dedisə, yerinə yetirəcək.
Evə gəldik. Elə hərəkətsiz idim ki… Sanki daş daşımış kimi yorğun, əzgin.
Balamın sözləri çox toxunmuşdu mənə. Nə edəcəyimi bilmirdim. Gözüm telefonda idi. Nə zəng edirdi, nə də yazırdı. Bizə onun bir kəlməsi su kimi, hava kimi lazım idi. Onun “ Sizin üzünüzdən xəstələndim mən”, “Bu mənim üçün bir fürsətdi”… “Onsuz da məni ona verməzlər”… Deməsi məni öldürürdü.
Haqlı idi. Bu xəstəliyin səbəblərindən biri də stress idi. Mən bilirdim mənim balam stress keçirmişdi.
Məktəb illərində qızım bir oğlanı sevirdi. Bu sevgi qarşılıqlı idi. Bu sevginin saf və təmiz sevgi olduğunu bilirdim. Ancaq mən hər zaman düşünürdüm ki, bu keçib gedər, bir uşaqlıq dövrü hesab edirdim. İllər keçdikcə onların bu sevgisi daha möhkəm oldu. Mən bunu anlamırdım. Daha doğrusu, anlamaq istəmirdim. Hər bir ana kimi biz də istəyirdik ki, qızımız gələcək ailə həyatında ehtiyac duymadan yaşasın, əziyyət görməsin. Mən onun ailə içində zorluq çəkəcəyindən, yoxluq çəkəcəyindən qorxurdum. Əvvəlcə məhəbbət insanın gözünü kor edər, sonra isə hər şeyin nə qədər çətin olacağını düşünürdüm. Bütün analar istəyər ki, qızı ailə həyatında rahatlıq görsün. Bir dəfə qızımla bu haqda söhbət edəndə…
– Ana sən onu tanımırsan, tanısan vallah sən də çox istəyərsən onu dedi.
Onun bu sözləri göz yaşları içərisində dediyini görəndə, onun gözlərində o oğlanı nə qədər sevdiyini gördüm. Bu qədər saf, təmiz sevgi ancaq onun gözlərindən oxunurdu. Nə olursa-olsun mən balamın bu qədər göz yaşı tökməyinə razı ola bilməzdim. Balamın gözündən axan bircə damla göz yaşına mən aləmi belə dağıda bilərdim. Mən balamı dinlədikdən sonra…
– Qızım, mən bilirəm ki sən seçimində yanılmazsan, məni bağışla, bu günə qədər sənə qulaq asmadım, səni anlamadım, öz dediyimi dedim. Bundan sonra mən sənin arxandayam.
Sonralar mən həmin oğlanı tanıdıqdan sonra (onun adı Coşqundur) qızımın dediklərinin doğru olduğunu gördüm.
Bizim ailədə bu haqda biləndən sonra narazılıqlara səbəb oldu (bu narazılıqlara səbəb olanlara nifrət edirəm). Həmin söhbəti də qızım eşitdikdən sonra çox pərişan olmuşdu… Hətta günlərlə zəifləməyə belə başladı.
Sonra mən balamın bu halını gördükdə: “Qızım, narahat olma, qoy sağ-salamat əsgər getsin gəlsin, Allah kərimdi, hər şey yaxşı olacaq. O zaman ata da razı olacaq dedim”…
Qızım sevinmişdi… “Anam hər şeyi həll edəcək dedi”…
İndi isə bütün bunlar yadıma düşdükcə onun nələr çəkdiyi gözümün önündən getmirdi…
Д°ki gГјn idi nЙ™ bizЙ™ mesaj yazД±r, nЙ™ dЙ™ zЙ™ng edirdi. Onun Й™hvalД±nД± qaldД±rmaq lazД±m idi. ЖЏhval-ruhiyyЙ™ bu xЙ™stЙ™liyЙ™ Г§arЙ™ idi. MЙ™n bir xeyli dГјЕџГјndГјkdЙ™n sonra Г¶zГјm ona zЙ™ng elЙ™mЙ™k qЙ™rarД±na gЙ™ldim.
– Necəsən, mənim balam?
– Belə də, ana.
– Sənə bir söz demək istəyirəm.
– De ana.
– Nəmişim mənim, mən atayla danışdım sizin haqqınızda. Sənin sevdiyin oğlan haqqında. Oturduq atayla uzun-uzadı söhbət etdik. Məni dinlədi, səbirlə qulaq asdı.
– Həə, nə dedi ata, hirslənmədi ki?
– Ata peşiman olub, deyir ki, bundan sonra Nəmişim necə istəsə, kiminlə hayatını qurmaq istəsə, mən razıyam. Təki balam sağalsın. Onun bir sözü iki olmayacaq.
Bu danışdığım yalana, dediyim doğru olmayan sözlərə özüm belə inandım… Cavab gözlədim.
– Anaaaa, doğru deyirsən?
– Hə, ana qurban, indi atayla danışdım. Necə deyib elə də sənə çatdırıram.
– Anaaaa, düzünü deyirsən? And iç…
– Mənə inanmırsan? Sənə yalan demirəm qızım.
Telefonda necЙ™ sevindiyini, necЙ™ xoЕџbЙ™xt olduДџunu gizlЙ™dЙ™ bilmirdi. Bir uЕџaq ЕџД±ltaqlД±ДџД± kimi, bilmirdi sevindiyindЙ™n nЙ™ etsin.
– Anaaa, bir dənəsən eeee, bir də təkrarla da, necə dedin ataya.
MЙ™n dediklЙ™rimi unutmadan bir dЙ™ tЙ™krarladД±m.
– Anaaa, sən mənim hər şeyimsənnn…
Hətta yalandan and içdim. Allahım bu yalana görə məni bağışla, dedim. Məni telefondaca o qədər öpdü kiii… Bir xeyli söhbət etdikdən sonra mehribancasına sağollaşdıq.
Bir az vaxt keçəndən sonra yoldaşımın telefonuna mesaj gəldi.
– Ataaaa, axşamın xeyir, necəsən?
– Ata sənə qurban olar, balam.
– Ataaa, “Səni çox istəyirəm. Bağışla səni incitdim”
Yoldaşım sevincindən uşaq kimi atılıb düşürdü. Mənə dedi: “Balam mesaj yazıb e, bax”… Onun gözlərindəki sevinc yaşlarını gördüm. Heç vaxt onu belə görməmişdim.
– Hə yəqin indi mənə də yazar, bax birinci sənə yazıb.
– Hə sənə də yazar.
Bir xeyli ata-bala yazışdılar. Hələ qızım bizimlə görüntü ilə də danışdı.
Axşama yemək hazırladım, yanına getdik. Onu görə bilməsək də pəncərədən danışdıq. 8-ci mərtəbədə yatırdı balamız. Uzaqdan onu görür, telefonla isə səsini eşidirdik. Biz bunlara qatlaşmaq zorunda idik. Çünki başqa cür mümkün deyildi, onun yanına icazə vermirdilər. Buna baxmayaraq, hər gün yanına gəlirdik, vaxtlı-vaxtında yeməyini gətirirdik. Çünki ona ev yeməkləri lazım idi. İmmunitet qalxmalı, buna görə də yaxşı qidalanmalı idi. Qaynım da sağ olsun, bizə hər gün yardım edirdi.
Hər səhər tezdən mən səhər yeməyi hazırlayır, yoldaşım aparır, o qayıdınca isə günorta yeməyi hazır olmalıydı. Bir az dincini aldıqdan sonra yenə gedirdi. Axşam isə ikimiz yanına gedirdik. Burda hava tez qaralır. Saat 17:00-dan hava qaralmağa başlayırdı. Axşamları bizim Bakı qədər gözəl olmasa da, bu şəhərin də öz gözəlliyi var idi. Bir də heç şəhərin gözəlliyinin fərqinə varmırdıq. Hava çox soyuq olduğundan tez evə qayıtmaq istəyirdik. Evin yanından çay axırdı. Çox gözəl idi. Amma çayın kənarında gəzmək həvəsində deyildik. Deyirdim qızım xəstəxanadan çıxsın, onunla doyunca gəzərik.
Bütün düşüncələrəmiz, fikrimiz ancaq balamızla bağlı idi. Onu düşünür, ancaq onun sağlamlığı haqda fikirləşir-dik. Balamızın müalicəsi üçün böyük maddiyyat lazım idi. Bunun üçün də yoldaşım və oğlum ancaq bu haqda danışır, nə olursa olsun bu müalicəni başa çatdırmaq lazım olduğunu fikirləşirdilər. Buna görə narahat deyildim, dediyim kimi yoldaşım dedisə, o nəyin bahasına olursa olsun dediyi sözün üstündə dururdu.
Bu şəhərdə mənim tanışım, belorus millətindən olan bir qadın yaşayırdı. O, bu gün bizə qonaq gəldi. Özü və qızı çox mədəni və mehriban idilər. Həyat amansız olsa da, hələ də gözəl və mədəni insanlar var. Mənə mağazaya çıxmağı təklif etdi. Əslində mənə də lazım idi. Qızımın bir neçə istədiyi şeylər var idi. Biz bir yerdə alış-veriş etdik. Gəldiyim gündən heç yerə çıxmamışdım. Ehtiyacımız olanları aldıqdan sonra evə qayıtdıq.
Çay dəmlədim, oturub söhbət etdik. O mənə bu xəstəlik haqqında danışmağa başladı. Mən də internetdən oxumuşdum. Ancaq o mənə ətraflı izah etdi. Bu xəstəliyin müalicəsinin olduğunu duyduqca özümdə inam daha da artırdı. Ancaq bizi uzun bir yol gözləyirdi. Çünki bu xəstəlik amansız olduğu qədər də, yolu da çox amansız və uzun idi. Biz bu yolda balamıza dəstək olmalı, onun yanında olmalıyıq. Səbrlə, təmkinlə hər işin öhdəsindən gəlməliyik.
Hər bir millətin yaxşısı da var, pisi də. Sanki onunla çoxdan tanış idim. Çox savadlı və ağıllı qadın idi. Mənə ürək-dirək verir, hər şeyin yaxşı olacağına inandırırdı. Bir xeyli söhbət etdikdən sonra evinə getdi.
Mən elə bil yenidən doğulmuşdum, məndə sanki bir inam, bir iradə baş qaldırmışdı. Balamın sağalacağına inanırdım. Biz həmişə mən də, yoldaşım da xeyirxah olmuşuq. Ələlxüsus da yoldaşım heç kimin malına gözünü dikməyən insandır, əlindən həmişə yaxşılıq gələr. Həmişə kasıba, yetimə əl tutar. Ailələrində də hamı ondan məsləhət alır, onsuz bir iş görmürlər. İndi düşünürəm ki, belə bir insan, hamının problemini həll edən indi özü həlli tapılmayan bir problemlə üzləşmişdi.
Deyirlər Allah həmişə sevdiyi bəndəsini sınağa çəkər. Bu da bizim üçün bir sınaq idi…
Hər gün yemək hazırlayıb balamın yanına gedirdim. İndi gündüz özüm gedirdim. Deyirdim qoy günorta Vüqar bir saat yatsın. Yol çox uzaq idi. Çox vaxt maşınsız gedirdik. Piyada yol isə çox uzaq idi. Sonra trolleybusa minib, 9 nömrəli xəstəxananın yanında düşürdük. Yolu tanımaq çox çətin olmadı. Bir neçə dəfə yoldaşımla gedəndən sonra özüm tək getməyə başladım. Trolleybusa bizim ölkədə sovet dövründə minmişdik. İndi bizdə trolleybuslar yığışdırılıb.
Oktaybr ayının 22-si idi. Bu gün bizim ailə ildönümüzün 25 illiyi idi. Demək olarki, gümüş toyumuzdur. Əslində kimin yadına düşür ki. Balam bu xəstə halı ilə səhər mənə mesaj yazdı.
– Ana mənim təbriklərimi qəbul elə.
– Ana qurban mənimçün əsl təbrik sənin sağalmağın olacaq.
– Bilirəm ana, indi hər ikiniz ancaq mənim sağalmağımı düşünürsünüz.
– Hə, ana qurban, doğrudur. Bizim xoşbəxtçiliyimiz də, hər şeyimiz indi səndən asılıdır qızım. Sən özündə iradə tapıb qalib gəlməlisən.
– Ana, axşam ata ilə gələcəksiniz?
– Əlbəttə.
Axşam yoldaşımla balamızın yanına getdik. Bu gün kimya terapiyanın 7-ci günü idi. Çox ağır vəziyyətdə idi. Onun əhvalı çox pis idi. Yoldaşım balamızın əhvalını qaldırmaq üçün pəncərə qarşısında yerdə jim belə etdi. Tək bircə gülüşünü görmək üçün idi bütün bunlar…
Hava çox soyuq idi. Ancaq heç birimiz bu soyuğu hiss etmirdik. Gözümüzü ancaq 8-ci mərtəbəyə dikmişdik. O 8-ci mərtəbə… İndi o bizim hər şeyimiz idi. Orda işığın yanması demək ümid demək idi. Ordan balamın baxması demək yaşam demək idi.
Bizə əl edərək gedin dedi. Yatmalı dincəlməli idi. İynələr, kimyaterapi onu çox yorurdu. Bütün bunlara onun balaca ürəyi necə dözürdü İlahi?! Bu balaca ürək o qədər byük arzularla, ümüdlərlə dolu idi ki… Mən onu gördükcə hər gün ölürdüm. Hər gün də Allahıma yalvarırdım ki, balama kömək ol…
Hər günüm necə keçirdi heç bilmirdim. Özümü hər şeydən uzaqlaşdırmışdım. Nə televizor, nə də ki başqa bir məşğuliyyət fikrində deyildim. Ancaq balama qulluq haqqında düşünürdüm.
Qaynım gəldi. O, Minsk şəhərindən bir az kənar, başqa şəhərdə yaşayırdı. Hərdən gəlib bizə baş çəkirdi. Bu gün onunla getdik balamızın yanına. Qızım əmisini gördü, çox sevindi. Amma bilinirdi ki, əmisinin xətrinə dəyməməkdən ötrü özünü gümrah aparır. Onun immunitetini qaldırmaq lazım idi. Əmi o qədər zarafatyana hərəkətlər etdi ki… Qızım gülürdü, bu onun xeyrinə idi.
Axşam evə gəldik. Bu gün yoldaşıma balamın sevgisiylə əlaqədar onunla danışmaq istədiyimi bildirdim. O mənə səbirlə qulaq asdı. Elə bildim hirslənər, ancaq gördüm yox. Gözlədiyim, istədiyim cavabı aldım. O mənə bundan sonra balam necə istəsə, elə də olacaq dedi. Bundan sonra balamın ürəyi istədiyi insanla ailə quracağını dedi. Bu cavabı əslində qızıma günlər öncə demişdim. Fikirləşdim ki, mən deməli yalandan and içməmişəm. Sabahdan qızımın reanimasiya günü başlayır. Gözləyirik immunitet artsın. Bu vacib idi. Kimyaterapi bitmişdi. Hər gün bir az da olsa, immunitetin artmasını gözləyirdik. Əhvalımız immunitetdən asılı idi. İmmunitetin qarşısında diz çökməyə hazır idim. Gecə yatdığım yerdə də : “Allahım immuniteti artsın balamın”deyərək yalvarırdım.
Səhəri evdə təmizlik işi gördüm. Dediyim kimi, evdə çoxdan heç kim yaşamadığından natəmiz idi. Hər gün bir iş görürdüm ki, təmiz olsun.
Bu gün demək olar ki, dərindən təmizlik etdim. Halsız olduğumdan deyil, sadəcə üst-başım təmiz olmadığından evdən çıxmadım. Balamın yanına yoldaşım getdi. Yeməyi apardı. Mən isə evdə qaldım. Əlimdən ancaq dua etmək gəlirdi. Ancaq dua etmək…
Bu gün 3-cü gün idi, immunitet hələ da qalxmamışdı. Hələ gözləyirdik. İmkanım olsaydı immunitetin ayaqlarına düşüb yalvarardım. Qalx deyə, yatma deyə… Balamın sənə ehtiyacı var… Bu anda düşündüyüm şey ancaq immunitet idi. Hamı əlindən gələni edir. Balamı şənləndirməyə çalışırdıq. O, 8-ci mərtəbədən bizə baxır, biz də hər gün yanına gedib o sehrli pəncərəyə baxırdıq. O pəncərədə işıq görəndə məndə inam hissi oyanırdı.. Balam yaşayırsa, mən də yaşayıram demək idi. Mənim üçün o pəncərədə işıq həyat demək idi. Nəfəs demək idi.
Bu gün balaca bir qonağımız var. Adı Alesyadı. Bu illərlə qaynımın himayəsi altında olan balaca yetim qızdı. Tətil vaxtlarında gəlir, onlarla bərabər olurdu. Qaynım onun ehtiyaclarını təmin edirdi. Necə də savab işdi. Bəli savab işdi. Allah belə savab işləri görür və nə vaxtsa mükafatlandırır.
Hər gün qızımın yanına gedir. Gələndən sonra da ancaq Alahıma dua edirdim. Bayırda yağış dayanmaq bilmirdi. Yağış bir növ də insanların inancına görə Allaha yaxın olmaq deməkdi. İnsanların duaları tez çatır Tanrıya. Mən yağışlı havanı çox sevirəm. Qızım da sevir. Biz həyətimizdə yağış yağanda həmişə islanmaqdan qorxmaqzdıq… Sonra tez qaçaraq evə gələrdik və ikimiz də bir-birimizin islanmış halına baxıb gülərdik. Mən qızımı islanmış vəziyyətdə görəndə hind filmləri yadıma düşərdi. Deyərdim ki…
– Nəmiş, o hind kinolarında yağış altında mahnı oxuyurlar var haaa.. Bax, o qızlara oxşayırsan.
– Hə, anaaa?
– Hə qızım, elə gözəl görünürsən ki balam.
– Mən gözələm ana?
– Sən dünyadakı bütün qızlardan gözəlsən ana qurban.
Elə nazlanardı ki…
İndi bu yağışa baxdıqca xəyalım məni taa evimizədək apardı…
İndi mən qızımın çirkin olmasına belə razı idim. Təki salamat olaydı, sağ və salamat…
Hələ də bir xoş xəbər yox idi. Balama qan vururdular. Günlər ötür, hələ immunitet qalxmırdı. Hər şey onun əhval-ruhiyyəsindən asılı idi. Gözləməkdən başqa çarə yox idi.. Səbir, ancaq səbirlə gözləmək.
Hər günü səbirsizliklə gözləyirdik. Günlərim isə balama yemək hazırlamaqla, onun istəklərini yerinə yetirməklə keçirdi. Mənə tez-tez yazırdı..
Ana, gələndə onu gətir, ana, gələndə bunu gətir. Yox, qətiyyən bütün bunlar bezdirici deyildi. Onun hər istəyini canla-başla yerinə yetirirdim. Təki əhvalı pozulmasın, təki gülümsəsin. Mən onun necə əziyyət çəkdiyini anlayırdım, duyurdum, hiss edirdim. Mən anayam, məndən başqa bunu duyan olmaz. Bala ananın bir parçasıdı… Gecə mən onun ağrı çəkdiyini hər an hiss edirdim. Çünki həmin anda mənim canım da sıxılırdı. Öz-özümə deyirdim: Deyəsən, Nəmişim oyaqdı, yatmayıb. Bizim oyaq qalmamğımız üst-üstə düşürdü hər zaman. Bu sınanmışdı dəfələrlə.
Universitetin birinci kursunda qД±zД±m NЙ™rgiz adlД± bir qadД±nД±n evindЙ™ kirayЙ™ qalД±rdД±. GecЙ™ saat 03:30-04:00 olardД± mЙ™nЙ™ sms yazdД±.
– Ana yata bilmirəm ürəyimə gəldi ki, sən də oyaqsan.
– Hə, qızım oyağam.
– Paltar ütüləyirsən?
– Hə, nə bildin?
– Hiss elədim.
MЙ™n dЙ™ dЙ™fЙ™lЙ™rlЙ™ ona yazД±b deyЙ™rdim:
– Qızım, deyəsən oyaqsan həəə?
– Hə ana.
– Niyə?
– Gündüz yatmışam, sabah kurs işim var onu yazıram.
Belə hallar çox olmuşdu. Hətta bir-birimizə verdiyimiz sualların cavabını belə qabaqcadan bilərdik. Biz bir bütöv idik. Biz ayrıla bilməzdik.. Ona görə gecə-gündüz yalvarıram Allahıma, bu bütöv varlığı ayırmasın.
Oktyabr ayı da belə bitmək üzərəydi. Sonuncu gün ayın 31-i balamın yanına getdim. Qanıqara idi. Səbəbini bilirdim, tibb bacısı bu gün onun saçlarını kəsdiyini dedi. Doğrusu, pis oldum balam saçlarını çox sevirdi. Vaxtlı-vaxtında qulluq edərdi. Saçlarını həmişə təbii üsullarla yuyardı bitkilərlə, ya da cürbəcür bitkilərin yağlarından istifadə edərdi. İndi isə saçlarını kəsmişdilər. Onun bikef olduğunu görüb bilməzliyə vurdum özümü. O, pəncərədən mənimlə az danışdı. Hava çox soyuq idi. Şaxta var idi.
EvЙ™ gЙ™ldim, yoldaЕџД±ma dedim. Ancaq dedim ki, birdЙ™n telefonla danД±Еџsa, bildiyini demЙ™sin.
QД±zД±m bizim skaypa gЙ™lmЙ™yimizi istЙ™di, bizЙ™ sГјrprizi varmД±Еџ.
Biz skaypı açdıq. Qarşımıza saçsız halda çıxdı. İkimiz də şokda olduq. Onun saçının kəsildiyini bilirdik. Ancaq saçsızlıq bu qədər bir insana necə yaraşarmış, İlahi?! O bir mələk kimi görünürdü. O qədər gözəl görünürdü ki…
DeyЙ™sЙ™n, Г¶zГјnГјn dЙ™ xoЕџuna gЙ™lmiЕџdi. ЖЏn Й™sasД± odur ki, bunu qЙ™bul etmiЕџdi.
Belə halı bizə çox pis təsir etmişdi. Sanki belə halda bizə baxıb deyirdi: “Baxın, görün məni nə hala salmısınız?” Balam belə düşünməzdi heç vaxt, bu bizim düşüncələrimiz idi. Birdən-birə belə halda qarşımıza çıxması və bunu sürpriz adlandırması. İnanın ki, hansı ana bunu görsəydi bağrı çatlayardı. Mən isə dözdüm və balamın üzünə gülümsəyərək dedim:
– Qızım daha gözəl saçların olacaq…
– Hə, ana, yadına gəlir sənə deyirdim yayda, gəl ikimiz də saçımızı kəsək, yeni saçlarımız çıxar.
Qızım doğru deyirdi. Yayda qızımla bu haqda düşünmüşdük. Dedik kim biləcək, şal örtərik. Yeni saçların çıxması üçün saçımızı kəsmək istəyirdik.
– Qızım, istəyirsən ana da başını qırxsın? İkimiz də elə gəzək.
– Ana, bayırda şaxta varee, nə danışırsan? Soyuqlamaq istəyirsən? Sən xəstələnsən, mənə kim baxar?
Susduq… Bir xeyli yoldaşımla baxdıq balamıza. Ancaq yoldaşım özünü güclə saxlayırdı.
– Mən elə bildim atanın acığına gələr.
– Niyə ki qızım?
– Sən həmişə saç kəsməyimin əleyhinə idin.
Nə deyəsən, söz tapmadı yoldaşım.
Həmin günümüz ürək ağrısı ilə keçdi.
Yeni aya qədəm qoyduq. Noyabr ayı. Burda havalar necə də soyuq keçir. Şaxtalı idi hava. Biz isə heç nəyin fərqində deyildik. Ancaq xəbər gözləyirdik. İmmunitet isə qalxmaq bilmirdi.
Hamı bizə təsəlli verirdi: qohum, tanış, dostlar. Mesajlar yazılır, zənglər olurdu. Kimin əlindən nə gəlir, edirdilər. Dua edirdilər, nəzir verirdilər. Qurban kəsirdilər. Hamı halımıza yanırdı. Onlar halımıza yanırdı, bizim isə canımız yanırdı. Bizim ən yaxın ailə dostumuz var, bəlke də dostdan da irəli deyə bilərdim. Rasim müəllim və həyat yoldaşı Lətafət xanım. Onlar bizə zəng edir, bizimlə skaypla əlaqə saxlayır. Bizə ürək-dirək verir, hər şeyin yaxşı olacağını deyirdilər. Mənim qızım onları çox istəyirdi. Rasim müəllim demək olar ki, mənim yoldaşımı kiçk qardaşı bilirdi. Mən isə onun həyat yoldaşı Lətafət müəlliməni özümə bacı bilirdim, bacılarımdan ayırmırdım. Çünki bacı qədər əziz idi mənə. Tanıdığımız bu az müddətdə bizə onlardan yaxını olmamışdı. Çox mehriban, alicənab, qonaqpərvər insanlardı. Hələ onların bir gəlini var Sevinc. Elə gözəl xasiyyətli gəlindi ki… Sevinc həm də jurnalistdi. O qızımla yaxın rəfiqədi. Biz o qədər maraqlı söhbət edirdik ki. Həmişə onlardan ayrılanda insan vaxtın necə keçdiyini bilmirdi, heç ayrılmaq istəmirdik. Qızım bir dəfə mənə dedi:
– Ana, nə yaxşı bu insanları tanıdıq hə, onlarla yaxın olduq.
– Hə qızım, düz deyirsən, mən də çox istəyirəm Lətafət müəlliməni, Sevinci.
– Ana bilirsən, mən Rasim müəllimi Edisson əmim qədər çox istəyirəm.(Edisson əmisi qızımın ən sevimli əmisi idi) İnan o qədər çox istəyirəm ki, Lətafət xanımı, Sevinci. Sevinc elə bilirəm böyük bacımdı.
ГњrЙ™yinЙ™ yatmД±ЕџdД± bu insanlar, onlar da bizi Г§ox istЙ™yir, Г¶z dualarД±nД± bizdЙ™n Й™sirgЙ™mirdilЙ™r. ЖЏn Г§ox bizЙ™ zЙ™ng edib bizimlЙ™ maraqlanД±r, bizЙ™ dЙ™stЙ™k olurdular.
Burda isə bizə ən böyük dəstək qaynım idi. Onun zəhməti böyük idi. Hər şey onun boynuna idi. Hər işini atıb bizimlə idi. Biz isə yoldaşımla hər gün xəstəxanaya gedir, balama yemək ve ehtiyacların aparırdıq. Qızım yaxşı qidalanmalı idi. Qidalanmasına fikir verirdik. Nə soyuğa baxmırdıq, nə şaxtaya. İki dəfə yoldaşım, axşam isə ikimiz gedirdik.
BizimkilЙ™r toya hazД±rlaЕџД±rlar. Sabah hamД± toyda olacaq. QaynД±m oДџlunun toyunda. Qoy toylarД±nД± elЙ™sinlЙ™r. Allah xoЕџbЙ™xt elЙ™sin. NЙ™ deyЙ™k ki. BizЙ™ zЙ™ng elЙ™dilЙ™r ki, ГјrЙ™k aДџrД±sД± ilЙ™ bu toya gedirik. BaЕџД±m aДџrД±dД±ДџД±ndan Г§ox danД±ЕџmadД±m, cavab verЙ™si halda deyildim. OДџlumun zЙ™ngi Й™hvalД±mД± dЙ™yiЕџdi bir az.
– Salam ana.
– Salam oğlum, necəsən?
– Mən yaxşıyan ana, sən necəsən? Bacım necədir?
– Yaxşıyıq oğlum, bacın da yaxşıdı. İmmunitetin qalxmasını gözləyirik.
– Darıxmışam ana, sizinçün.
– Biz də balam, çox darıxmışıq səninçün.
Ürəyim ağrıdı. Balamın biri uzaqda. Bilmirəm nə yeyir, nə içir. Xəbərim yox. Mənsiz necə dolanır. Heç xəbərim yox.
Biri də burda ağır xəstə. İlahi, bu nə dərddi mənə verdin?! Günahım nə idi?! Əgər mənim günahım var idisə, mənim özümü cəzalandırardın. Balamın nə günahı var idi?! Ağlamıram, ancaq dua edirəm. Gümanım ancaq Allahımadı…
Hər günüm belə keçirdi. Məni, bizi maraqlandıran sadəcə balamın sağalıb ayağa durması idi. Xəyallar qururdum. Evimizə necə qayıdacağımızı, dost, qohum, tanışın bizi necə sevinclə qarşılayacaqlarını. O günü elə səbirsizliklə gözləyirdik ki…
Bakıdan telefonumuza toy şəkilləri yollamışdılar. Baxdıq, qızıma da yollamışdılar. Gözəl görünürdülər. Allah hamını xoşbəxt eləsin, mənim balalarım da onların içində. Amin! Allahım, məni darda qoyma, ilahi…
Bu gün qaynım Polşadan gəldi. Nərminə çoxlu hədiyyələr almışdı. Yoldaşım hədiyyələrin şəklin çəkərək qızıma yolladı. Qızım da çox bəyəndi. Dedim inşallah evə gələndə geyinərsən mənim balam. Hətta, onları skaypda da qızıma göstərdi. Qızım gözəl geyinməyi çox sevirdi. Hər şeyi bəyənməzdi, həmişə deyirdi ki az olsun yaxşı, keyfiyyətli olsun.
Havalar çox soyuq keçirdi. Hər gün balamın yanına növbə ilə gedirdik. Balam üçün çox darıxırdıq, axı biz onu görə bilmirdik. Onun palatası 8-ci mərtəbədə idi. Qapıdan yeməyi verib, düşürdük xəstəxananın həyətinə, ancaq pəncərəyə baxırdıq. Ordan balamızı görür, danışığımız isə telefonla olurdu. Buna da şükür edirdik. Onu ordan salamat görmək özü də bir xoşbəxtlik idi.
Noyabr ayının əvvəli… Vaxt gedir yavaş-yavaş . Balamın immunniteti qalxmağa başlayanda bir bədbəxçiliklə qarşılaşdıq. Balam pnevmaniyaya tutuldu.
Dərd dərd üstə gəlir. Bu xəbəri eşidəndə yoldaşım başını tutdu. İlahiii…
Özümə yer tapa bilmirdim. Nə edək necə edək. Yanına üçümüz də getdik.
1 saatdan çox qapıda gözlədik. Həkimlər əlindən gələni edirdilər. Qan vurulur.
Nə lazımsa olunurdu. Analizlərin cavabını gözləyirdik. Həkim bizə cavabını deyəcəkdi. Axşama doğru balamın əhvalı yaxşılaşmağa başladı. Allahın mənə yazığı gəldi. Hamımız ac-susuz ancaq xəbər gözləyirdik. Həkim bizə narahat olmamağımızı dedi. Sevindik… Bunu da atlatdıq balam. Bu imtahandan da keçdik. Hələ bizi necə imtahanlar gözləyir, nə biləydik. Yorğun halda evə gəldik. Mən tez bir yeyəcək şeylər hazırlayıb, onlara yemək verdim. Bu gün hamımız üçün çətin bir gün oldu. Heç kimin gözünə yuxu getmirdi. Hamı halsız idi. Bugünki xəbər hamını sarsıtmışdı.
Səhərin necə açıldığını bilmədik. Qəribə yuxular görmüşdüm. Ancaq bu yuxular yaxşı tərəfə yozuldu. Bu gün eşitdik ki, immuniteti qalxır balamın və bir neçə günə müalicənin 1-ci kursu bitəcək, 2 həftəlik evə buraxılacaq.
Sevinirdik, elə sevinirdik ki… Balam özü də sevinirdi. Bu gün bizə skaypa gəlin dedi.
Biz də sanki uçaraq gəldik.
– Ataaaaa
– Can ata
– Sabah evə gəlirəm eeee
– Əlaaaaaa
– Ana qurban, sən bilsən səni necə səbirsizliklə gözləyirik..
– Mən də, ana.
Adi bir görüşün bu qədər məna daşıyacağı heç vaxt ağlıma gəlməzdi. Çox zaman sevdiyimiz insanlarla birlikdə olmağın əslində ən böyük bayram olduğunun fərqinə varmırıq.
Evi elə tər-təmiz etdim ki. Onun toxunacağı hər yeri dizenfeksiya etdim, paltarları ütülədim.. Balama yeməklər bişirdim. Hazırlıq gördüm. Axı canımız, ürəyimiz bizimlə olacaqdı… Gecənin bir vaxtı yadıma düşdü ki, balamın yatacağı otağın pəncərəsinin şüşəsini silməmişəm. Durdum sakitcə otağa keçdim və əlimə təmiz bir bez alıb şüşəni silməyə başladım. Düşəcəyimdən qorxsam da, görəcəyim işi bitirməliydim. Tər-təmiz pəncərəni sildim. Heç kimin xəbəri belə olmadı. Pərdələrini öncədən yuyub ütüləmişdim. Hə deməli, “indi hər şey ürəyimcə olduğundan yata bilərəm” – deyə öz-özümə danışdım.
Səhər yoldaşım, qaynım və mən getdik xəstəxanaya. O uzun koridoru necə getdimsə qaça-qaça. Qapıya yaxınlaşıb balamın paltarlarını tibb bacısına verdim. Oturub gözlədik. Balamın analizləri alındı. Cavab gözləməli idik. Analizləri yaxşı çıxsa, evə buraxacaqdılar. Qapıda çox gözlədik. Ancaq mən nə qədər olsa, gözləməyə hazır idim. Təki balam bu qapıdan sağ-salamat çıxsın.
Birdən qapı açıldı, qapıda balam görsəndi!!!. Sevincimdən ağlayırdım. Balam görməsin deyə, göz yaşlarımı gizlətdim. Balamı bərk-bərk bağrıma basdım, qucaqladım. Həsrətini elə çəkirdim ki.. Sözlə ifadə ediləcək deyildi. Onun qoxusunu içimə çəkdim. Qaynım isə sevindiyindən ağlayırdı. O qaçaraq gəlib balamın qarşısında diz çökdü. Qucaqladı balamı, qucağına alıb qaldırdı.
– Əmi dur, neynirsən?
– Əmi sənə qurban olsun.
– Qızım hər şey yaxşı olacaq.
– Gedək evə ata, mən burdan getmək istəyirəm.
– Gedək qızım.
Çox xoşbəxt idik. Evimizə getdik. Hava şaxtalı idi. Hamımız soyuqdan balamızı qorumağa çalışırdıq. Maşına oturduq və evə gəldik. Elə sevinirdi ki…
– Hayıf deyil ev, xəstəxanada insanın ürəyi partlayır.
– Hə qızım doğrudu, xoş gəlmisən.
Qızım yemək yedi, rahatlandı və bir az istirahət etmək istədi. Onun otağı hazır idi. Əmisi ona rahat çarpayı nə lazımdısa, hamısını almışdı. Otağını çox bəyəndi. Axşam isə hamımız oturub söhbət etdik, çay içdik, televizora baxdıq. Çox xoşbəxt idik. Sanki bütün bunların heç biri olmamışdı. Qızım heç xəstə deyildi. Çox gümrah görünürdü. Ürəyimdən elə balamı beləcə götürüb evimizə getmək keçdi. Amma yox, gərək müalicəni axıradək davam etdirək. Yoldaşım söhbət əsasında Azərbaycana getməli olacağını dedi. Çünki müalicələrə böyük məbləğdə pul lazım olacaqdı. Burda qalmaqla heç nə edə bilməyəcəyini dedi.
– Qızım, ata getsin Bakıya?
– Narahat olma ata, sen get anam, əmim burdadı.
– Gedim qızım, ancaq bil ki, ata sənin müalicəni axıradək davam etdirəcək.
– Get, sən nigaran qalma.
Bir dЙ™ ki, oДџlumuz tЙ™k idi. Onun yanД±nda da olmaq lazД±m idi.
– Hələ getmirəm, 2-3 gün yanınızda olacam.
Günlərimiz şən keçirdi. Hava yağışlı olsa da, gündə havaya çıxır, çətirlə yağışın altında gəzirdik. Qızım şəkil çəkməyi sevirdi. Gah çayın kənarında, gah körpünün üzərində şəkillər çəkirdik. Söyüdlərin arasında çəkilən şəkillər daha gözəl idi. Payızın havası elə gözəl idi ki… Qızım bu gözəl havanı ciyərlərinə çəkirdi. Mən isə ona soyuq olacağından çox qorxurdum… Ancaq özü…
– Anaa
– Can ana
– Qorxma e, soyuq olmaz mənə
Mən yenə də ehtiyat edirdim. Qızım çayın qırağında uçuşan quşlara çörək atır, onların uçmaqlarını seyr edirdi.
– Gedək evə, ana qurban?
– Yooo, bir az da gəzək.
– Soyuqdu, sənə soyuq olar
– Ata, getməyək dəəə, bir az da gəzək
– Yaxşı, amma bir az gəzək, sonra evə qayıdaq yorularsan.
– Yaxşı ata.
24 gГјn xЙ™stЙ™xana palatasД±nda qalan balam sanki hava ГјzГјnЙ™ hЙ™srЙ™t qalmД±ЕџdД±. ElЙ™ sevincli idi ki. EvЙ™ getmЙ™k istЙ™mirdi. Biz israr etmЙ™sЙ™ydik, bЙ™lkЙ™ dЙ™ hЙ™lЙ™ dЙ™ qalardД±.
EvЙ™ gЙ™ldik. YemЙ™k yedi, otaДџД±na dincЙ™lmЙ™yЙ™ getdi.
Sabah yoldaşımı yola salacaqdıq. Bilet alınmışdı, gecə uçacaqdı.
Ancaq balamД± dГјЕџГјndГјyГјmdЙ™n hЙ™r kЙ™si unutmuЕџdum. QД±zД±m:
– Ana, ata gedir, Diloşa hədiyyə alaq?(Diloş Dilbərə deyirdi)
– Ayyy, ana qurban tamam unutmuşam eeee
– Bəlkə mən də gəlim gedək alaq?
– Yox, sən getmə mən gedib alaram.
– Yaxşı ana, al. Ata gedir, aparsın Diloş üçün.
DiloЕџ yЙ™ni ki, DilbЙ™r qД±zД±mД±n universitetdЙ™n qrup yoldaЕџД± idi.
Yayda biz ailəlikcə oturub söhbət əsasında oğluma evlənmək təklifini etdik. Qızım da Dilbəri çox təriflədi.
– Ana, mən Dilbəri 3 ildi tanıyıram.
– Hə, nə gözəl.
– Mən düşünürəm ki, həm yaraşıqda, həm də ağılda, kamalda qardaşıma ondan başqa yaraşanı olmaz.
– Qızım sən belə düşünürsənsə, biz başqa söz deyə bilmərik.
Oğlum nədənsə etiraz etmədi. O da düşünürdü ki, əgər bacısı belə məsləhət görübsə… Seçımini hörmətlə qarşıladı.
Onlar görüş təyin etdikdən sonra bacısına seçimində yanılmadığını dedi. Mən də bəyənmişdim. Bir də ki, oğlum bəyənmişdi, bizə də hörmətlə yanaşmaq düşürdü. Elçi getdik, söz kəsdik. Demək, Dilbərin ailəsinin qızımıza çox hörməti var imiş. Mənim isə sevicimin həddi-hüdudu yox idi. Sevinirdim ki, həm özümə belə gözəl xasiyyətdə qudalar rast gəlib. Həm də oğlum belə gözəl qız bəyənib, daha doqrusu, gözəl gəlinim var. (hər mənada)…
YaxД±nlД±qda olan ticarЙ™t mЙ™rkЙ™zinЙ™ getdim. GЙ™linimЙ™ hЙ™diyyЙ™lЙ™r aldД±m. Bir dЙ™ qaynanama vЙ™ anama hЙ™rЙ™sinЙ™ bir qutu Еџokolad aldД±m. GЙ™ldim evЙ™.
YoldaЕџД±ma qД±zД±mД±n dГјЕџГјncЙ™li olduДџunu, onun mЙ™nim yadД±ma saldД±ДџД±nД± dedim.
HЙ™r dЙ™fЙ™ yenidЙ™n balamД±za heyran olurduq.
Qızım atasına: – Ata, mən deməsəydim ana unutmuşdu gəlinini – Hə qızım. Anan indidən qaynanalıq edir də. – Yox eee, almaq istəmədiyindən deyil, unudub da yəqin. – Hə sənin yada salmağın doğru oldu. – Ata gedirsən, universitetə də dəyərsən yaxşı? – Mütləq gedəcəm. Vaxtı, tədris vaxtını uzadacam. Sən heç narahat olma mənim qızım. – Diloşgilə tez-tez get yaxşı? – Olur, qızım mütləq.
Suallar, istЙ™klЙ™r yoldaЕџД±mД±n ГјzЙ™rinЙ™ yaДџdД±qca yoldaЕџД±m hamД±sД±na cavab verir, baЕџ ГјstЙ™ deyirdi.
Mən onun getmək istəmədiyini bilirdim. Ancaq neynəmək olardı, getmək lazım idi. Qarşıda bizi nələr gözləyir bilmirdik. Bizə müalicə üçün nə qədər maddiyat lazım olacaq onu da bilmirdik. Ancaq onu bilirdik ki çox lazım olacaq. Bunun üçün də yoldaşım getməli idi. Oğlumla bərabər öhdəsindən gəlməli idilər. O mənə arxayın idi. Bilirdi ki, mən burda balama baxa biləcəm, onun qayğısına qala biləcəm. O barədə arxayın olsa da yenə yarıcanı qalacaqdı. Biz burda ikimiz olduğumuz ərəfədə mənə bankdan pul almağı, xəstəxanaya ödəniş etməyi hamısını yoldaşım mənə başa salmışdı.
Mənim sinif yoldaşım xarici ölkədə yaşayır. O bu gün qızıma hədiyyə olaraq pul yollamışdı. Mən düzü almaq istəmirdim, heç kimdən yardım almayacağımızı demişdim. Ancaq o bunu yardım məqsədi ilə deyil, sadəcə qızıma qarşıdan yeni il gəldiyindən, hədiyyə kimi qəbul etməyimi deyirdi. Biz yoldaşımla banka gedib, onun göndərdiyi pulu almışdıq. Əvvəllər bu cür bankdan pul almaq, hansısa ödəmələr etməyi etmədiyindən bütün bunlardan xəbərsiz idim. Sadəcə marağında olmamışam. Çünki bunları edəcək yoldaşım, oğlum var idi. İndi bütün bunları da mən özüm etməli idim. Yoldaşım mənə hər işdə ehtiyatlı olmağımı dedi.
Çünki yad ölkə, tanımadığım şəhər.
HЙ™rdЙ™n Г¶z-Г¶zГјmЙ™ burda necЙ™ baЕџ Г§Д±xaracaДџД±mД± fikirlЙ™Еџirdim. Д°nsan Г§Й™tin gГјnЙ™ dГјЕџЙ™ndЙ™ hЙ™r Еџeyin Г¶hdЙ™sindЙ™n gЙ™lЙ™ bilЙ™r ancaq.
– Sən narahat olma get salamat, bütün dediklərin yadımdadır. Hər şeyi vaxtlı-vaxtında edəcəm.
– Mən məcbur olmasam getmərəm bilirsən, balamın yanında qalmaq istərəm.
– Bilirəm.
– Gedim işlərimi sahmana salım, gələcəm. Bizə balamızı müalicə etmək üçün böyük pullar lazım olacaq. Lazım gəlsə hər şeyi satarıq, balamıza hər şey qurban olsun.
– Hə, doğru, heç nə gözümdə deyil, təki balam sağalsın. Sən mənə söz vermisən, nə olur olsun balamız sağalacaq, əlindən gələni edəcəksən.
– Hə edəcəm lazım gəlsə, böyrəyimi də sataram. Sən ancaq balamdan muğayat ol. Özündən də muğayat ol. Buranın qışı çox sərt olur, qalın geyinmək lazımdı.
– Heç narahat olma.
HЙ™miЕџЙ™ bizim qayДџД±mД±za qalardД±. NЙ™yЙ™sЙ™ ehtiyacД±mД±z olanda ilk imkan daxilindЙ™ alardД±. Г–zГјndЙ™n Г§ox bizi dГјЕџГјnГјrdГј.
FЙ™sillЙ™r baЕџlayan mГјddЙ™tlЙ™rdЙ™ hЙ™miЕџЙ™ bizЙ™ pul ayД±rД±rdД±. QД±Еџa nЙ™sЙ™ alarsД±nД±z vЙ™ ya yaza nЙ™sЙ™ alarsД±z. QД±zД±m deyirdi ata Г¶zГјnЙ™ dЙ™ bir Еџey al da. HЙ™rdЙ™n Г¶zГјnЙ™ nЙ™sЙ™ alanda mЙ™nЙ™ baxД±rdД± vЙ™ qД±zД±na deyirdi:
– Deyəsən, bir nəfərin ürəyi partlayır e…
– Yox ata, ananın elə deməyinə baxma, niyə, o da istəyir sən özünə nəsə alasan.
Bir dЙ™fЙ™ iЕџi ilЙ™ Й™laqЙ™dar yoldaЕџД±m TГјrkiyЙ™yЙ™ getmiЕџdi. Ordan qД±zД±ma, oДџluma, mЙ™nЙ™ hЙ™diyyЙ™lЙ™r almД±ЕџdД±. Г–zГјnЙ™ isЙ™ Г§ox az bir Еџey almД±ЕџdД±.
QД±zД±m soruЕџanda ki:
– Ata özunə niyə belə az almısan?
– Ay qızım bilmirsən ki, özümə nəsə alsam bir nəfərin ürəyi partlayar?
BelЙ™ zarafatlaЕџardД±. TЙ™bii ki, bu belЙ™ deyildi. SadЙ™cЙ™ zarafat edЙ™rdi. Bu da qД±zД±mД±n Г§ox xoЕџuna gЙ™lЙ™rdi. HЙ™miЕџЙ™ zarafat etdikdЙ™ qД±zД±m atasД±nД±n tЙ™rЙ™fini saxlayardД±.. MЙ™n dЙ™ deyirdim qД±zlar anasД±nД±n tЙ™rЙ™fini saxlamaqdan, sЙ™n atayla bir olmusan.
Deyirdi : Axi ay ana, ata dГјz deyirdЙ™Й™Й™
MЙ™n hЙ™yatД±mda bu qЙ™dЙ™r atasД±na baДџlД±, atasД±nД± Г§ox istЙ™yЙ™n bir qД±za rast gЙ™lmЙ™miЕџdim.
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/m-lah-t-h-s-nova/leykoz-68342027/) на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
Если текст книги отсутствует, перейдите по ссылке
Возможные причины отсутствия книги:
1. Книга снята с продаж по просьбе правообладателя
2. Книга ещё не поступила в продажу и пока недоступна для чтения